Nitrogenoa: iragana eta orainaldia konektaturik

Laburpena

Airearen osagai nagusia den nitrogeno gasak lotura historiko estua du gizartearen garapen ekonomiko, sozial eta politikoarekin, amoniakoaren sintesian izan duen protagonismoa dela-eta. 1908. urtean Fritz Haber-ek lorturiko amoniakoaren sintesia kimikaren mugarri zientifikoa izan zen, eta, aldi berean, aurkako helburuak zituzten sektore industrial askoren garapena goitik behera aldatu zuen aurkikuntza horrek, hala nola biztanleriaren hazkundea bermatzen zuten laborantza-ongarrien ekoizpena eta gerra-xederako fabrikatzen ziren lehergaien industria erabat transformatu zituen. Egia esan, XX. mendearen hasierako hamarkadetako arazoak konpontzeko aurrerapen itzela izan zen, eta oraindik ere sintesi-prozesu horren menpe bizi gara. Ez du ordezkorik, baina kontuan izan behar dugu haren inpaktu ekologikoa jasanezina dela eta gaur egun ingurumenarekiko kalteak agerian daudela. Beraz, historian zehar amoniakoaren sintesiaren berrikuntza historikoak gizateriaren alde eta kontra eragin dituen ondorioak eta kontraesanak erakustea da artikulu honen helburua.